ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ—ਉਹ ਰਸਾਇਣ ਜੋ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਕੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਣਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ—ਦੇ ਉਭਾਰ ਨੇ ਸਿਹਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਉਠਾਈ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਜਗਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਰਾਹੀਂ ਇਹਨਾਂ ਹਾਨਿਕਾਰਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥ ਰੋਜਾਨਾ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੰਬਾਕੂ ਦਾ ਧੂੰਆ, ਕੁਝ ਉਦਯੋਗਿਕ ਰਸਾਇਣ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਾਣ ਪਕਾਉਣ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਿਸਰਚ ਐਜੰਸੀ (IARC) ਨੇ ਕਈ ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਏਜੰਟਾਂ ਨੂੰ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਂਜ਼ੀਨ, ਫਾਰਮਲਡਹਾਈਡ, ਅਤੇ ਪੋਲੀਸਾਇਕਲਿਕ ਅਰੋਮੈਟਿਕ ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨ (PAHs) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੀਵਿਤ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਅਧੂਰੀ ਦਹਕਣ ਦੌਰਾਨ ਛੱਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਹਾਲੀਆ ਅਧਿਆਨਾਂ ਨੇ ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੈਂਸਰਾਂ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਦਰੋਂ ਵਿਚਕਾਰ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਸੰਬੰਧ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ। *ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਹੈਲਥ* ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣੀ ਸਮੀਖਿਆ ਨੇ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਉੱਚ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜੇ ਦਾ ਕੈਂਸਰ, ਆਂਦਰ ਦਾ ਕੈਂਸਰ, ਅਤੇ ਲਿਊਕੀਮੀਆ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਆਮ ਆਬਾਦੀ ਨਾਲੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਧ ਹਨ। ਇਹ ਖੋਜ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਠੋਰ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਅ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕੇਵਲ ਕੰਮਕਾਜ਼ੀ ਸੰਪਰਕ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਦਯੋਗਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਉਤਸਰਜਨ, ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਤੋਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਸੰਪਰਕ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ (WHO) ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਵਾ ਦਾ ਦੂਸ਼ਣ, ਜੋ ਕਿ ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਕ ਸਰੋਤ ਹੈ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬੁਜ਼ੁਰਗ, ਆਪਣੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਜਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ, ਜਨ ਸਿਹਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਖਤਰੇ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। "ਰੋਕਥਾਮ ਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ," ਡਾ. ਐਮੀ ਚੈਨ, ਜੋ ਵਾਤਾਵਰਨੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਹਨ, ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। "ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਅਸੀਂ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਪਾਅ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਖਿਰਕਾਰ ਜੀਵਨ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।"
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਉਦਯੋਗ ਜੋ ਕਿ ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਿਕਲਪ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ। ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸੋਚ ਅਤੇ ਕਠੋਰ ਉਤਸਰਜਨ ਮਿਆਰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਹਾਨਿਕਾਰਕ ਰਸਾਇਣ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਛੱਡੇ ਨਾ ਜਾਣ। ਵਕੀਲ ਗਰੁੱਪ ਵੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜਿਵੇਂ ਖੋਜ ਜਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਜਾਣੂ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ। ਕੁਝ ਸਧਾਰਣ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੰਬਾਕੂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ, ਕੁਦਰਤੀ ਸਫਾਈ ਦੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਾਫ ਹਵਾ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਵਕੀਲੀਆਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਕ੍ਰਿਕੋਜਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇੱਕ ਐਸੀ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਿਯਮ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਦੁਆਰਾ ਤੁਰੰਤ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਅਸੀਂ ਉਸ ਸੰਸਾਰ ਵੱਲ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਨਿਕਾਰਕ ਏਜੰਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਾਰਨ ਬਣਾਈ ਗਈ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘਟਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸੁਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਸ੍ਰੀ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ।
